Φλοιός ιτιάς: Φαρμακευτικό βότανο
Εισαγωγή
Η γυναίκα σφάδαζε από τους πόνους της γέννας, οι φωνές έβγαιναν από μέσα της σαν να την έκοβαν στα δύο. Στο προσκεφάλι της, ο πατέρας της ιατρικής Ιπποκράτης το μόνο που μπορούσε να κάνει για να της απαλύνει τον πόνο ήταν να της δώσει να μασήσει μερικές φλούδες από κορμό ιτιάς, ενός δέντρου που βρισκόταν παντού.
O Ιπποκράτης έδωσε στην έγκυο ό,τι ακριβώς δίνει και σήμερα ένας σύγχρονος γιατρός. Ασπιρίνη. Από το βασικό συστατικό του κορμού της ιτιάς, το σαλικυλικό οξύ, γεννήθηκε η διάσημη ασπιρίνη. Ο Ιπποκράτης είχε παρατηρήσει την καταπραϋντική δράση του δέντρου από τον 5ο αιώνα π.Χ., χρειάστηκε όμως να περάσουν πολλά χρόνια για να φτιαχτεί το διασημότερο παυσίπονο όλων των εποχών και να πάρει τη μορφή που όλοι ξέρουμε σήμερα….
WILLOW BARK (Φλοιός ιτιάς)
Οι αντιφλεγμονώδεις, αντιπυρετικές και αναλγητικές δράσεις του φλοιού της ιτιάς είναι γνωστές από την αρχαιότητα.
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ – ΤΡΟΠΟΣ ΔΡΑΣΗΣ
Ο φλοιός της ιτιάς περιέχει σαλισίνη (salicin), η οποία μεταβολίζεται ταχέως σε σαλικυλικό οξύ. Το ακετυλιωμένο παράγωγο του σαλικυλικού οξέος είναι γνωστό ως ασπιρίνη.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ
Ο φλοιός της ιτιάς έχει χρησιμοποιηθεί για την θεραπεία του πόνου (οσφυαλγία, πόνος ρευματικών νοσημάτων, κεφαλαλγία, οδοντόπονος, πόνοι και κράμπες εμμηνορυσίας). Ακόμα, χρησιμοποιείται για τον πονόλαιμο, τον πυρετό και την κεφαλαλγία σε ασθενείς με λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού και γρίππη. Στην Αμερική, ο φλοιός της ιτιάς χρησιμοποιείται από τους βοτανολόγους ως αντιπυρετικό, ήπιο αναλγητικό και αντιφλεγμονώδες.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Σε μία τυχαιοποιημένη μελέτη διάρκειας 2 μηνών, το κοκτέϊλ 5 φυτών, το οποίο περιείχε 100 mg εκχυλίσματος φλοιού ιτιάς, δεν είχε αναλγητική δράση [Mills SY et al, 1996].
Σε μία διπλή–τυφλή, τυχαιοποιημένη μελέτη ασθενών με οστεοαρθρίτιδα του ισχίου και των γονάτων διάρκειας 2 εβδομάδων, το εκχύλισμα φλοιού ιτιάς που ανταποκρινόταν σε 240 mg σαλισίνης ημερησίως εμείωσε το σκορ WOMAC περισσότερο από πλασέμπο, αλλά η δράση ήταν μικρή [Schmidt B et al, 2001].
Μία άλλη διπλή–τυφλή, τυχαιοποιημένη μελέτη διάρκειας 6 εβδομάδων σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα του ισχίου και του γόνατος, η θεραπεία με εκχύλισμα φλοιού Salix daphnoides (ισοδύναμου με 240 mg σαλισίνης) ήταν ελαφρώς περισσότερο αποτελεσματική από πλασέμπο, αλλά λιγότερο αποτελεσματική από την δικλοφαινάκη (100 mg ημερησίως) στη μείωση του οστεοαρθρικού πόνου με βάση την κλίμακα WOMAC [Biegert C et al, 2004].
ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Οφείλονται στα περιεχόμενα σαλικυλικά :
Δερματικές αλλεργικές αντιδράσεις (στο 3-11% των ασθενών)
Γαστρεντερικές διαταραχές (ναυτία, έμετοι, δυσπεψία, πόνος και διάρροια)
Νεφρικά προβλήματα
ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ
Ο φλοιός της ιτιάς αντενδείκνυται σε άτομα με υπερευαισθησία στα σαλικυλικά ή τα ΜΣΑΦ, άσθμα, ενεργό πεπτικό έλκος, διαταραχές της πήξης του αίματος ή σοβαρές παθήσεις των νεφρών και του ήπατος.
Ακόμα, αντενδείκνυται σε παιδιά και εφήβους ηλικίας <18 ετών (λόγω του δυνητικού κινδύνου εμφάνισης συνδρόμου Reye, από τα εμπεριεχόμενα σαλικυλικά) και στο 3ο τρίμηνο της κύησης.
Δεν συνιστάται στη διάρκεια του 1ου και 2ου τριμήνου της κύησης ή της γαλουχίας.
ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
Ο φλοιός της ιτιάς μπορεί να αλληλεπιδρά με αντιπηκτικά, άλλα σαλικυλικά και ΜΣΑΦ, μεθοτρεξάτη, μετοκλοπραμίδη, φαινυτοΐνη, προβενεσίδη, σπιρονολακτόνη και βαλπροϊκό.
Πηγές
Efficacy and Safety of White Willow Bark (Salix alba) Extracts.
