Η μαλοτήρα (Sideritis syriaca), γνωστή κι ως τσάι του βουνού ή καλοκοιμηθιά, είναι ποώδες φυτό ή θάμνος 10-50cm που απαντάται στα υψηλά υψόμετρα της Δυτικής Κρήτης (άνω των 900m). Το είδος είναι ενδημικό της Κρήτης και η ονομασία του syriaca (αντί για cretica) προέρχεται πιθανόν από σύγχυση του βοτανολόγου που την ονομάτισε.

Τα φύλλα του είναι μικρά και χνουδωτά, ενώ το καλοκαίρι σχηματίζει στάχυα με κίτρινα άνθη. Η μαλοτήρα δυστυχώς έχει μειωθεί δραματικά από τα βουνά, κυρίως λόγω της υπερβόσκησης και της υπερβολικής συλλογής της. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι αυτή η μείωση του πληθυσμού έχει συμπέσει χρονικά με την καταστροφή του Τσερνομπίλ. Έτσι, το απίθανο μέλι που παραγόταν από τα άνθη της ως το ‘80, πλέον δεν παράγεται πουθενά.

Οι Ενετοί φαίνεται να έμαθαν τη χρήση της στους Κρητικούς κατά των κρυολογημάτων, τις παθήσεις του στομάχου και του αναπνευστικού.

Σύμφωνα με μια εκδοχή, το όνομα της maletira προέρχεται από τις ιταλικές λέξεις male (αρρώστια) και tirare (σύρω, διώχνω), εκφράζοντας τις θεραπευτικές ιδιότητες της. Εναλλακτικά, θεωρείται ότι η λέξη προέρχεται από τη λέξη μαλλωτός = μαλλιαρός, λόγω των χνουδωτών φύλλων της.

Είναι φυτό πολυετές που το ύψος του κυμαίνεται από 10 έως 50 εκατοστά. Έχει κλάδους λεπτούς και στρογγυλούς που σκεπάζονται σε όλο το μήκος τους με άφθονο χνούδι. Τα φύλλα του είναι αντίστοιχα και το μήκος τους είναι από 1-6 εκατοστά, χοντρά, λίγο σαρκώδη, μακρουλά, ελλειψοειδή και σκεπάζονται και αυτά από χνούδι. Τα άνθη του σχηματίζουν κορύμβους και το χρώμα τους είναι κιτρινόλευκο. Είναι βότανο εύγευστο και αρωματικό και πολύ δημοφιλές. Δυστυχώς όμως, η υπερβόσκηση και η υπερβολική ζήτηση τόσο στην Κρήτη, όσο και την υπόλοιπη Ελλάδα, θέτει σε κίνδυνο τη διατήρηση αυτών των ειδών.

Η μόνη λύση φαίνεται να είναι η καλλιέργεια του σιδερίτη σε όλη την Ελλάδα, πράγμα που γίνεται σήμερα, μόνο για το τσάι Παρνασσού (από τα τέλη της δεκαετίας του 60) και την μαλοτίρα σε μικρότερη έκταση. Αλλά σίγουρα χρειάζεται να γίνει ακόμη μεγαλύτερη καλλιέργεια.

Είναι ευεργετικό κατά των παθήσεων του κυκλοφοριακού συστήματος του ανθρώπινου οργανισμού, κατά των αναπνευστικών προβλημάτων και κυρίως για την αντιμετώπιση του κρυολογήματος και του βήχα.
Ειδικά η χρησιμοποίηση του με μέλι, ως ζεστό αφέψημα είναι ιδανικό γιατρικό για τον πονόλαιμο.

Το βότανο ανθίζει από το τέλος Ιουνίου μέχρι το τέλος Ιουλίου. Συλλέγεται από τον Μάιο έως Αύγουστο, κατά την διάρκεια της ανθοφορίας του και για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα επίγεια τμήματα.

Πηγές

• Sideritis syriaca – L.
• Assessment report on Sideritis scardica Griseb.; Sideritis
  clandestina (Bory & Chaub.) Hayek; Sideritis raeseri
  Boiss. & Heldr.; Sideritis syriaca L., herba