Άτροπος Μπελαντόνα

Εισαγωγικά:

Άτροπος η ευθάλεια (Atropa belladonna), κοινώς γνωστή ως μπελαντόνα (belladonna) ή θανάσιμος στρύχνος (χωρίς να έχει κάποια βοτανική συγγένεια με το γένος Strychnos), είναι ένα πολυετές[Σημ. 1] ποώδες φυτό (rhizomatous hemicryptophyte) στην οικογένεια των Στρυχνοειδών (Solanaceae) (το οποίο περιλαμβάνει τις ντομάτες, πατάτες, μελιτζάνες κλπ.) ιθαγενές στην Ευρώπη, Βόρεια Αφρική και Δυτική Ασία.

Η κατανομή της εκτείνεται στα δυτικά, από τη Μεγάλη Βρετανία έως τη δυτική Ουκρανία και την Ιρανική επαρχία Γκιλάν στα ανατολικά. Επίσης, εγκλιματίστηκε και/ή εισήχθη σε ορισμένα μέρη του Καναδά και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το φύλλωμα και οι καρποί είναι εξαιρετικά τοξικά καθώς περιέχουν τα αλκαλοειδή τροπανίου. Αυτές οι τοξίνες περιλαμβάνουν την ατροπίνη, σκοπολαμίνη και υοσκυαμίνη, οι οποίες προκαλούν ένα περίεργο παραλήρημα και παραισθήσεις  και επίσης, χρησιμοποιείται ως φαρμακευτικό αντιχολινεργικό.

Ιστορικά

Η Άτροπος η ευθάλεια (Atropa belladonna) έχει απρόβλεπτα αποτελέσματα. Το αντίδοτο για τη δηλητηρίαση από μπελαντόνα είναι η φυσοστιγμίνη ή η πιλοκαρπίνη, το ίδιο όπως και για την ατροπίνη.

Έχει μια μακρά ιστορία χρήσης ως φάρμακο, καλλυντικό και δηλητήριο. Πριν από το Μεσαίωνα χρησιμοποιήθηκε στη χειρουργική ως αναισθητικό· οι αρχαίοι Ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν ως δηλητήριο (φημολογήθηκε ότι τόσο η σύζυγος του Αυτοκράτορα Αύγουστου όσο και η σύζυγος του Κλαύδιου το είχαν χρησιμοποιήσει σε φονικό)· και έχοντας αυτό προεξοφληθεί, χρησιμοποιήθηκε για να κάνει δηλητηριώδεις τις αιχμές των βελών.

Η ονομασία του γένους Atropa προέρχεται από την Άτροπο, μία από τις τρεις Μοίρες της Ελληνικής μυθολογίας, που καθόριζε την πορεία της ζωής ενός ανθρώπου από την ύφανση των νημάτων που συμβόλιζαν την γέννησή του, τα γεγονότα στη ζωή του και τελικά το θάνατό του, με την Άτροπο κόβοντας αυτά τα νήματα για να σηματοδοτήσει τα τελευταία από αυτά.

Η ονομασία «bella donna», προέρχεται από το Ιταλικό και σημαίνει «όμορφη γυναίκα»· επειδή το βότανο χρησιμοποιήθηκε από τις γυναίκες ως καλλυντικό για το πρόσωπο ή, κατά πάσα πιθανότητα, σε οφθαλμικές σταγόνες προκειμένου να διαστέλλονται οι κόρες των ματιών τους και να τις κάνει να φαίνονται δελεαστικές.

Στην ιατρική χρησιμοποιείται λόγω των πολλών φαρμακευτικών ουσιών που περιέχει, όπως αλκαλοειδή (άτροπο, σκοπολαμίνη, ινουλίνη, ασπαραγίνη, υοσκυαμίνη), χλωροφύλλη, κυτταρίνη κ.λ.π.

Τα φύλλα και οι ρίζες της έχουν ηρεμιστικές, αντισπασμωδικές, ναρκωτικές και αντιιδρωτικές ιδιότητες και βοηθούν στην αντιμετώπιση της ναυτίας, της επιληψίας και της νόσου του Πάρκινσον. Ακόμη χρησιμοποιείται εξωτερικά σαν παυσίπονο, αναλγητικό και αντινευραλγικό, καθώς και για παθήσεις των ματιών. Τα ξηραμένα φύλλα σε μορφή σκόνης βοηθούν στη θεραπεία του άσθματος.

Σαν ρόφημα βοηθάει στη θεραπεία του κοκίτη, καταπραΰνει στομαχικούς πόνους, πόνους του συκωτιού, θεραπεύει αιμορροΐδες, ραγάδες κλπ. Εκτός από φάρμακο η μπελαντόνα χρησιμοποιείται και σαν παρασιτοκτόνο.

Όλες οι συμβουλές που περιέχονται στα άρθρα έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακατήρα. Πριν προχωρήσετε σε οποιαδήποτε ενέργεια συμβουλευτείτε έναν ειδικό.

Πηγές:

1.  Ulbricht, C; Basch, E; Hammerness, P; Vora, M; Wylie Jr, J; Woods, J (2004). “An evidence-based systematic review of belladonna by the natural standard research collaboration” (PDF). Journal of Herbal Pharmacotherapy. 4 (4): 61–90. PMID 15927926.
2.  “Belladonna”. MedlinePlus, US National Institutes of Health. 23 February 2015. Retrieved 17 October 2017.
3. Kuhn, Cynthia; Swartzwelder, Scott; Wilson, Wilkie; Wilson, Leigh Heather; Foster, Jeremy (2008). Buzzed. The Straight Facts about the Most Used and Abused Drugs from Alcohol to Ecstasy. New York: W. W. Norton & Company. p. 107. ISBN 0-393-32985-2.
4. Potter, Samuel O.L. (1893). A Handbook of Materia Medica Pharmacy and Therapeutics. London: P. Blakiston’s. p. 53.
5. Hofmann, Albert; Schultes, Richard Evans (1987). Plants of the Gods: Origins of Hallucinogenic Use. New York: Van der Marck Editions. p. 88. ISBN 0-912383-37-2.
6. Tombs S, Silverman I (2004). “Pupillometry: A sexual selection approach”. Evolution and Human Behavior. 25 (4): 211–228. doi:10.1016/j.evolhumbehav.2004.05.001.
7. Kay QON (2008). Marshall, C.; Grace, J., eds. “Edible fruits in a cool climate: the evolution and ecology of endozoochory in the European flora”. Fruit and Seed Production: Aspects of Development, Environmental Physiology and Ecology (Society for Experimental Biology Seminar Series). Cambridge, UK: Cambridge University Press: 240. ISBN 0-521-05045-6.
8.  Hylander, N. (1971). “Prima loca plantarum vascularium Sueciae. Första litteraturuppgift för Sveriges vildväxande kärlväxter jämte uppgifter om första svenska fynd. Förvildade eller i senare tid inkomna växter”. Svensk Botanisk Tidskrift. 64: 332.
9. “Online Atlas of the British and Irish Flora: Atropa belladonna (Deadly nightshade)”. Botanical Society of Britain and Ireland (BSBI).
10. “PLANTS Profile for Atropa bella-donna (belladonna) | USDA PLANTS”. Retrieved 2008-07-08.